Większość sportów jak i wypadków w życiu codziennym mogą przyczyniać się do uszkodzeń w obrębie kolana. Urazy skrętne są najczęstszą przyczyną uszkodzenia więzadeł stawu kolanowego, a przede wszystkim więzadła krzyżowego przedniego (ACL-anterior cruciate ligament), które ma za zadanie stabilizować kolano oraz zapobiegać tzw. uciekaniu. Wymieniony uraz ogranicza uprawianie aktywności fizycznej lub często uniemożliwia codzienną aktywność. W większości przypadków po stwierdzonym zerwaniu więzadła stosuje się zabieg rekonstrukcji, natomiast proces rehabilitacji należy już zastosować przed zabiegiem aby pacjent był odpowiednio przygotowany fizycznie jak i technicznie do fizjoterapii po operacji.
Cele przedoperacyjne:
- osiągnięcie pełnego zakresu ruchomości w stawie
- wzmocnienie mięśnia czworogłowego oraz mięśni obręczy biodrowej
- poprawa stabilności stawu
- nauka chodu o kulach oraz nauka reedukacji chodu
- nauka techniki ćwiczeń wdrażanych po zabiegu
- uświadomienie pacjenta o standardach postępowania po zabiegu
Postępowanie pooperacyjne:
Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego polega na wykonaniu przeszczepu więzadła z mięśni tylnej lub przedniej grupy uda. Do ok 6 tygodnia rozpoczyna się okres ligamentacji przeszczepu czyli przemiany tkanki mięśniowej w więzadło. Tkanka ulega w tym okresie procesowi martwicy, a sam przeszczep ulega osłabieniu o 40% dlatego ważne jest stosowanie się do zaleceń fizjoterapeuty. Okres rehabilitacji trwa 6 miesięcy ale może się wydłużyć do 9 miesięcy w przypadku wystąpienia nieplanowanych powikłań.
Co robimy w poszczególnych tygodniach?
0-2 tydzień: optymalizacja gojenia, kontrola bólu oraz wysięku, ćwiczenia mięśni stawu biodrowego i kolanowego, mobilizacja tkanek miękkich
2-6 tydzień: zwiększenie zakresu ruchu do 90*, ćwiczenia propriocepcji, poprawa siły mięśniowej, , nauka chodu oraz stopniowe pełne obciążanie kończyny operowanej
6-12 tydzień: ćwiczenia z ciężarem własnego ciała , ćwiczenia na niestabilnym podłożu, ćwiczenia sensomotoryczne,
12-20 tydzień: ćwiczenia dynamiczne, nauka fazy amortyzacji i nauka skakania, wprowadzenie truchtu, podbiegów, wdrożenie dyscypliny sportowej,
20 tydzień: kontynuacja rehabilitacji, indywidualne podejście, bieżące planowanie treningów.
Nieodzownym elementem rehabilitacji ACl jest terapia manualna, dzięki której zapobiega się powstawaniu zrostów pooperacyjnych, przykurczy mięśniowych oraz stawowych. Po zagojeniu blizn wprowadza się mobilizację tkankową aby jak najlepiej uelastycznić zabliźniałe miejsca.
Zaniechanie leczenia rehabilitacyjnego lub operacyjnego może przyczynić się do powstania stanów zwyrodnieniowych, uszkodzenia powierzchni stawowych oraz chrząstek.
